Blog #22: Het marktsentiment

Gepubliceerd door Jan Maurits Kemps op 19 september 2017

FSC? AFRIKA ZEGT NEE
“In Afrika is FSC op sterven na dood!”. Een uitspraak die ik al eerder in dit blog heb gedaan.
Tijdens mijn trips naar Kameroen dit jaar heb ik de vraag cq wens naar FSC vaak uitgesproken bij diverse zagerijen. Het meest gehoorde antwoord dat ik krijg? “FSC? Nee, maar we hebben alle documenten om aan te tonen dat ons hout voldoet aan EUTR-995.”. Ja, prima dat het hout EUTR-proof is, maar we hebben het dan niet over hetzelfde.

Ook in Nederland is de laatste jaren FSC steeds vaker aan de kant geschoven. Meestal onder het mom van ‘te duur’ of ‘niet beschikbaar’. En ik wil daar best eerlijk over zijn. Ook wij, de houthandel, hebben hieraan bijgedragen. Het is ook vaak niet eenvoudig voor de voorraadhoudende houthandel om zowel FSC als NON-FSC voorraden aan te houden. Zeker niet zolang er keuze en een prijsverschil is tussen FSC en Non-FSC. Wat zou het eenvoudig zijn om blind te kunnen inkopen met FSC en dat er geen Non-FSC-hout beschikbaar is of dat er geen prijsverschil in zit. Zo is bij ons bijvoorbeeld al het bekantrecht Eiken FSC-gecertificeerd, en het onbekantrecht Eiken is PEFC-gecertificeerd. Meer dan 80% van het Meranti is PEFC-gecertificeerd.

TE VEEL REGELS ZORGT VOOR WEERSTAND
Maar juist daar waar de probleemgebieden zich bevinden, de longen van de aarde, daar is de minste draagkracht voor het FSC te vinden! Nee, niet alleen draagkracht ontbreekt, maar ook interesse! En dat wordt wellicht veroorzaakt door het beeld dat de zagerijen hebben van FSC: te veel en moeilijke regeltjes. Ik heb er al eerder een blog aan gewijd (refereren), maar als je echt weet wat een zagerij met bosconcessie moet doen om FSC te halen en te behouden, dan denk je: “Er zijn nog genoeg landen waar ik mijn hout zo kwijt kan”. EUTR-995 was voor de houtsector in Europa een hele stap en heeft mij persoonlijk slapeloze nachten bezorgd: “Hoe gaan we dat doen?”. Nu 4 jaar verder lijkt het allemaal mee te vallen, als je maar weet waar je aan moet voldoen. Wij zijn er nu aan gewend, maar in Azië heeft men nog nooit van een dergelijke wetgeving gehoord. Sterker nog, ik zie met eigen ogen hoe verboden houtsoorten buiten de bosconcessies gekapt worden en zonder enig document aan boord gaan van een Chinees schip!

CORRUPTIE WINT HET VAN DUURZAAMHEID
Ja, er moet links en rechts wel wat geld geschoven worden, maar dat is peanuts in vergelijking met de uiteindelijke opbrengst. Maar zolang deze weg bereden kan worden, wie gaat zich dan druk maken om FSC? Het is immers niet moeilijk ongecertificeerd hout verkocht te krijgen. Dit geldt overigens ook voor zagerijen die niet voldoen aan de eisen die EUTR-995 vraagt. Vier jaar terug kende ik best wat zagerijen die niet legaal genoeg waren om hout naar Europa te exporteren. Nu bestaan ze nog steeds! Ik denk niet dat ze meer wakker hebben gelegen dan ik bij de introductie van EUTR-995. Er hangt hen écht geen zwaard van Damocles boven het hoofd. En als er dat wel zou zijn en dat zou vallen, is dat in West-Afrika nog steeds eenvoudig op te lossen.

Vandaag sprak ik een Chinees van een zagerij met bosconcessie hier in Kameroen. Gedurende 2 jaar hebben ze het volgehouden om volgens de regels hun kap uit voeren. Sinds een maand hebben ze geconcludeerd dat door corruptie aan de top (lees: het omkopen van ministers) ze sneller en goedkoper hun doel bereiken en de juiste papieren hebben voor dat wat ze willen kappen. “All they want is money”. Ja, daar sta je dan terwijl je net ’s ochtends naar het webinar “Kies voor hout, redt het woud” van FSC hebt gekeken.

KIES VOOR HOUT, RED HET WOUD
Dat wordt ‘m, de nieuwe slogan waarmee we in Nederland gaan proberen nieuw leven in FSC te blazen. Mijn eerlijke mening? Ik hoop écht dat het lukt. Sinds mijn sceptische blog eerder dit jaar aan FSC en de daaruit ontstane uitnodiging sta ik er iets anders in. Voor Nederland lijkt de timing juist gekozen. De crisis hebben we achter de rug, de houtverwerkende industrie heeft weer budgetten om te investeren. De woningbouw draait weer op volle toeren, nieuwe woningbouwprogramma’s worden uitgeschreven. En met een geschat woningtekort van ca. 200.000 woningen maak je met een slogan “kies voor hout, red het woud” wel kans om het toepassen van FSC-gecertificeerd hout te doen toenemen.

VERMOEIENDE SANCTIES BIJ FOUTIEF LOGOGEBRUIK
Jammer is wel dat FSC Nederland een te beperkt budget heeft om deze campagne alleen tot een succes te brengen. De hulp van de hele houtsector wordt ingeschakeld en wordt met een toolkit gefaciliteerd om de boodschap verder uit te dragen. Gelukkig voorkomt deze hapklare toolkit dat auditeurs ons op de vingers tikken wegens het niet juist opvolgen van de richtlijn voor het logogebruik of het gebruik van verkeerde slogans. Want daar hadden wij inmiddels wel onze buik van vol en was voor ons de reden om (zo goed als) af te stappen van het FSC logogebruik.

FOCUS OP ZAGERIJEN EN BOSONTGINNERS!
Toch blijf ik het enorm jammer vinden dat FSC zich met name blijft focussen op de pull-strategie. De bewustwording van de consument, de handelaar en de houtverbruiker moet de vraag naar FSC stimuleren. Het idee klopt inderdaad. Je hebt honderdduizenden of misschien wel miljoenen mensen die straks de slogan in Nederland kennen. Bewust en onbewust zullen ze FSC-hout vragen/toepassen. Maar het is uiteindelijk maar een “kleine” groep die de vraag naar de zagerijen in de herkomstgebieden kan overbrengen. En die zagerijen zitten dus niet op die vraag te wachten en hebben genoeg mogelijkheden om hun hout naar andere werelddelen en landen te exporteren waar er niet om FSC gevraagd wordt. De bewustwording en het overtuigen van een zagerij en bosontginner om zich FSC te certificeren is een heel ander verhaal. Een lokale FSC-ambassadeur kan dan wel zijn boodschap gaan brengen bij menig directielid van een zagerij, maar de kans van slagen is bijzonder klein. Het draagvlak is er gewoon (bijna) niet. Is er al eens gedacht aan het bewust maken van landelijke en lokalen overheden? En niet te vergeten van de locals. Zij moeten begrijpen dat FSC een positieve bijdrage kan leveren aan hun levensstandaard. Een cruciale bijdrage op het gebied van educatie, gezondheid, ontwikkeling van eigen/lokale economieën! Juist zij zouden de wens uit moeten spreken naar zagerijen dat FSC ook voor hen van belang is. Dat zij er enorm mee gebaad zijn! Op deze manier kan je ook een pull-strategie ontwikkelen waarbij de belangrijkste schakel (lees: de zagerij en bosontginner) uiteindelijk langs twee kanten wordt gevraagd en gestimuleerd om over te gaan naar FSC-certificering. Hierbij pleit ik wel meteen voor een versoepeling van de regelgeving in ontwikkelingslanden! De huidige FSC-standaard, die nauwelijks onderscheid maakt tussen verschillende herkomstgebieden, is en blijft anders de grootste belemmering voor zagerijen en bosontginners in ontwikkelingslanden.

FACILITEER OOK DE GROTE IMPORTEURS OM BIJ TE DRAGEN
Natuurlijk is er ook een belangrijke rol weggelegd voor de grotere importeurs om de vraag naar FSC te stimuleren. Maar waarom worden die importeurs niet gefaciliteerd met een toolkit en een inkoopverhaal? FSC stimuleert de “sales” van FSC-hout en daar zijn tal van convenanten en werkgroepen voor. Gefaciliteerd en ondersteund door FSC met marketing. Maar hebben we iets dergelijks op inkoop-niveau al gezien? Ik in ieder geval niet. Of ik heb het gemist omdat wij daar dan te klein voor zijn? Misschien toch iets om over na te denken. En dan niet enkel op Nederlands niveau, maar pak ineens Europa. Organiseer een general assembly geleid door FSC-Europa met alle vooraanstaande, grote importeurs om samen aan te kloppen bij de zagerijen en bosontginners en zo de wens naar FSC-certificering uit te spreken.

Het nieuw leven in blazen van FSC en het slagen ervan zal de komende 2 jaar worden bepaald. Ik kan het niet nalaten om het nog een keer te zeggen: de voornaamste ketenpartner die het slagen bepaalt is volgens mij niet de consument en de producent, maar de zagerij en de bosontginner. Zij moeten het belang zien voor zichzelf, de locals, de consument, maar vooral voor het behoud van ons (tropisch) woud!

Kies voor hout, red het woud!

> Alle informatie omtrent de FSC campagne vind je hier. 
> Bekijk hier de animatie van de FSC campagne (vanaf 25 september).
(Bron: FSC)

Tot het volgende blog!