Blog #19: Het marktsentiment

Gepubliceerd door Jan Maurits Kemps op 11 mei 2017

Hier het vervolg van het blog van 21 maart waarin ik het o.a. had over het Atibt en FSC. Het afgelopen jaar heb ik via mijn blogs en tweets (volg ons ook op Twitter @HouthandelHotim :-)) FSC een paar keer ‘uitgedaagd’ om de discussie aan te gaan en de tekortkomingen binnen hun standaard toe te lichten. Tot mijn verrassing heeft dit zowaar geleid tot een uitnodiging van FSC.

OP GESPREK BIJ FSC

Na een hartelijk ontvangst op het kantoor in Utrecht hebben we effectief van gedachten gewisseld. Een open gesprek, een open discussie. In tegenstelling tot mijn vooroordeel blijken FSC en Hotim/Veteka aardig op een lijn te zitten en zijn we ons bewust van elkaars problematiek en het daar bijhorende politieke spel.

FSC heeft de laatste jaren flink wat terrein verloren. Nog niet zo lang geleden is in Rusland 10.000ha gecertificeerd bos verloren en hebben verschillende bedrijven in Afrika de laatste jaren hun FSC-lidmaatschap opgezegd. De voornaamste redenen liggen voor de hand. De administratieve druk is hoog en de richtlijnen en procedures zijn onacceptabel. Ieder jaar komt er wel iets nieuws bij. FSC zit met de handen in het haar: enerzijds ervaart ze de druk van het bedrijfsleven voor een eenvoudigere en minder technische structuur, anderzijds voelen ze het gehijg van Greenpeace in hun nek. Onder hun sterke druk heeft FSC al besluiten moeten nemen die ze uit eigen beweging niet genomen zou hebben. Uit onze discussie bleek dat FSC haar houding aan het wijzigen is. Er wordt meer aansluiting gezocht bij de bosbouwer en de houtindustrie en een open dialoog moet bijdragen aan handhaafbare FSC-richtlijnen.

LOOP HEEL DE KETEN NA EN CROSS-CHECK!

Al lange tijd suggereer ik dat FSC een soort van cross-check moet uitvoeren. Doe niet enkel een audit bij een bedrijf met steekproeven uit, maar volg een keer de hele CoC! Dit is geen taak van een externe auditeur, maar laat het een taak van FSC zelf zijn. Niet alleen een test of het systeem zijn werk doet, maar ook een reflexie van de werkbaarheid.

Wat blijkt nu? Mijn voorgestelde cross-checks heeft FSC zowaar sinds 2014 proberen op te zetten middels een Online Claim Platform, het OCP. Hier zou de houtsector dan moeten rapporteren/invoeren, wat/hoeveel/bij wie FSC gekocht en verkocht is. Klinkt waterdicht, maar na een test en evaluatie is besloten per maart 2017 hier de stekker uit te trekken. Reden? U raad het nooit. Te veel weerstand van de houtsector! Te veel administratieve druk en te bang dat de sector te transparant wordt!? En dan blijven de leden van bijvoorbeeld de VVVH wel braaf (of eerder schijnheilig?) ieder jaar rapporteren hoe duurzaam ze hebben ingekocht. Het OCP is dus van de baan en ook hier kan gesteld worden dat FSC eieren voor haar geld heeft moeten kiezen. Zo kunnen we met z’n allen lid blijven van FSC en de boel blijven belazeren? Ja, zo is het eigenlijk wel.

VERDACHTE TRANSACTIES MASSAAL MELDEN?

Wat is dan de oplossing om de verdachte FSC-transacties een hak te zetten? Kennelijk bestaat de mogelijkheid om verdachte transacties te melden bij FSC. FSC gaat dan zelf op onderzoek uit en zal de betreffende bedrijven sancties opleggen, dan wel uitsluiten. Of je hier ooit iets van of over hoort vanuit FSC? Nee liefst niet, want dat zou zo maar imagoschade met zich mee brengen.

Zo is het niet aan de grote klok gehangen dat FSC de banden heeft gebroken met het in Oostenrijk gevestigde Holzindustrie Schweighofer en diens FSC-certificaat heeft ingetrokken. Holzindustrie Schweighofer is een van de grootste toeleveranciers voor het Europese hout dat in Ikea-meubels wordt verwerkt. Ik kan me zo voorstellen dat FSC én Ikea niet op deze media-“aandacht” zitten te wachten. Voor hen die geïnteresseerd zijn:

Lees hier meer over de Schweighofer case
Bekijk hier de video's die de misstanden van Schweighofer belichten. 

EEN STEENTJE BIJDRAGEN

Toch zijn we van mening dat de houtsector (zagerij, handel, verwerkende industrie) de dialoog met FSC moet aangaan en behouden. Wij willen zeker ons steentje bijdragen.En nee, ook wij zijn niet roomser dan de paus. Wij rijden ook wel eens harder dan 50km/u in de bebouwde kom Toch is het wél onze plicht om een positieve bijdrage te leveren aan de maatschappij. Binnenkort hebben we een vervolgafspraak met FSC bij ons op de zaak om te kijken hoe wij die bijdrage aan FSC kunnen vergroten. Met enkel FSC-hout inkopen stimuleren we namelijk nog niet het gebruik van duurzaam geproduceerd hout. Wordt zeker vervolgd…

GROTE KANS OP SUCCES VOOR PAFC

In dit kader wil ik graag ook de opkomst van het Pan-African-Forest-Council (PAFC) aanstippen. Het PAFC, gebaseerd op het Pan-European-Forest-council (PEFC) systeem ruikt zijn kansen en is volop aan het werken aan een op Afrika gebaseerde variant van hun richtlijnen. Ik proef een beetje dat dit met open armen ontvangen gaat worden. PEFC is immers in Europa, Noord-Amerika en Azië goed ingeburgerd. Zeker op vlak van bosbeheer en verzagen. De richtlijnen en procedures zijn iets eenvoudiger en beter te behappen. Niet te veel gehijg van Greenpeace in de nek (voor zolang het duurt) en een standaard die niet ieder half jaar ingewikkelder wordt. De kansen voor succes van het PAFC zijn groot. Het is een nieuw keurmerk, maar zal makkelijk geaccepteerd worden, omdat de link van het breed geaccepteerde PEFC vanzelfsprekend is.

DE LOGISTIEKE KOSTEN: VALKUIL EN KANS

In mijn vorige blog, gebaseerd op het forum van het ATIBT in Dubaï, benoemde ik de hoge logistieke kosten als valkuil voor het verbeteren van het rendement van de gemiddelde zagerij in West-Afrika. Onderstaande grafiek geeft de kostenopbouw weer van 1m3 gezaagd West Afrikaans hardhout, bv Sapeli Mahonie. Alle kosten met betrekking tot transport/logistiek zijn in geel weergegeven.

De transport/logistieke kosten bedragen 57% van de houtprijs waarbij 77% van de kostprijs bepaald wordt vanaf de kap tot het aanleveren in de haven. Alles wat je wilt doen om het rendement van een stam te verbeteren, brengt onherroepelijk hoge logistieke kosten met zich mee. Zeker als je de focus legt op een exportproduct. Zodra je de kans ziet om je rendementverbetering te realiseren met producten voor de lokale markt, maak je kans op een succesverhaal. 

Locals die afval van de zagerij voor een lage prijs opkopen om te verzagen voor hun eigen huizenbouw en verkoop naar de omliggende dorpen en steden.

Tijdens het ATIBT-forum hebben een aantal manieren om het rendement te verbeteren de revue gepasseerd. Onderstaand de highlights:

Een rendementsverbetering kan slechts gerealiseerd worden door de hoeveelheid “afval” te reduceren. ‘Reduceren’moet gezien worden als een manier vinden om meer hout van een stam te vercommercialiseren. Hiervoor zijn een aantal mogelijkheden:
1. door er houtskool van te maken
2. door er pellets van te maken
3. door er plaatmateriaal van te maken
4. door er een kkk-product van te maken

HOUTSKOOL GEEN SUCCES DOOR FSC EN LOGISTIEKE KOSTEN

Met houtskool is dat blijkbaar perfect mogelijk. Het proces is relatief eenvoudig, de kwaliteitseisen te overzien en te behappen en kleinschalig op te zetten. Voor een grote industriële installatie is een zo’n € 300.000,- nodig. Op de Europese markt zouden Frankrijk en Duitsland grootverbruikers zijn. Het probleem zit ‘m dus blijkbaar nu in FSC. FSC is steeds meer een must aan het worden voor houtskool. Hier heb ík zelfs nooit bij stil gestaan, maar houtskool moet afkomstig zijn uit FSC-beheerde bossen. Het tweede probleem is de prijs. Houtskool is natuurlijk een laagwaardig product, dus logistieke, productie- en arbeidskosten zijn al snel te hoog. Momenteel wordt er door kleine lokale gemeenschappen ook best wat houtskool gemaakt op amateuristisch niveau. Letterlijk met bloed, zweet en tranen weten kleine groepjes “locals” zo’n 30 zakken per dag te produceren. Veel opbrengst? Nee, dat niet! Omgerekend een schamele €10 à €15 per dag, wat neer komt op slechts €3 per man per dag.

Locale productie van houtskool met afval van de zagerij.

HOGE LOGISTIEKE KOSTEN VERHINDEREN MOGELIJK SUCCES VAN PELLETS

Kijken we naar de pelletindustrie, dan weten in ieder geval dat daar markt voor is in Europa, zeker met de opkomst van de bio-massacentrales. De productie van pellets is een wat moeilijker proces dan van houtskool, maar niet bepaald kapitaal intensiever en echt uitsluitend op grote/industriële schaal toe te passen. En de pellets moeten “bio” zijn, wat betekent dat ze uit natuurlijke producten gevormd moeten worden. Dat lijkt vanzelfsprekend maar de vezels moeten wel bij elkaar blijven plakken. Vaak wordt dit gedaan met een natuurlijke lijm of harsachtige substantie die in Europa makkelijker voor handen is dan in Afrika. Deze problemen zijn nog wel te overwinnen, maar ook hier is het grote struikelblok de prijs en de hoge logistieke kosten om de pellets naar Europa te brengen. Met een opbrengst van ca. € 40,- per ton kom je al snel geld te kort.

PLAATMATERIAAL RENDABEL, MAAR WEL OP GROTE SCHAAL

In Azië hebben we genoeg voorbeelden waar er van het afval plaatmateriaal wordt gemaakt. Een van de beste manieren om houtafval en resthout te verwerken, omdat bijna alles bruikbaar is. Mijn kennis is ontoereikend om te weten in hoeverre hier het prijsniveau meespeelt. Gezien er mondiaal veel plaatmaterialenproducenten zijn, lijkt het me een goede business te zijn. Er wordt tenslotte een bruikbaar halffabricaat gemaakt met een relatief hoge opbrengst die uit afval wordt gegenereerd. Het nadeel is echter dat dit op kleine en middelgrote schaal niet haalbaar is. De fabrieken van plaatmateriaal zijn hightech, kapitaalintensief en groot. Niet bepaald iets wat eenvoudig op kleine schaal is op te zetten in Centraal-West Afrika.

NOG NIET KLAAR VOOR SUCCES VAN KKK-PRODUCTEN

Een andere manier om het rendement te verbeteren is het produceren van producten / halffabricaten zoals gevingerlast-gelamineerd hout, KKK. Dit is op relatief kleine schaal op te zetten en hoeft, met wat hulp en gebruikte machines, niet al te duur te zijn. De opbrengst is goed omdat er een hoogwaardig product wordt gecreëerd. Maar is Centraal-West Afrika hier wel klaar voor? Hout drogen, op enkele procenten nauwkeurig, goede mensen met finesse, slijpen met precisie, luchtvochtigheid, lijm, lange financieringstermijn tot aan de betaling van de klant. Ook dit is uitvoerig aan bod gekomen tijdens het ATIBT-forum, maar gezegd kan worden dat Centraal-West Afrika hier voorlopig nog niet klaar voor is.

Wanneer wel? We blijven je op de hoogte houden van nieuwe ontwikkelingen. Tot zo ver dit blog… tot het volgende!